Lời nói của 1 người không chỉ là âm thanh đi qua tai làm rung động màn nhỉ mà đó còn là thông điệp, là một cửa sổ mở ra thế giới quan của chính họ. Vì vậy trong cuộc sống hàng ngày, kỹ năng lắng nghe tích cực đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ, nâng cao hiểu biết và thấu hiểu người khác. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá về ý nghĩa và cách thức áp dụng kỹ năng lắng nghe tích cực trong mọi khía cạnh của cuộc sống.
1. Kỹ năng lắng nghe tích cực là gì?
Kỹ năng lắng nghe tích cực (Active listening) là khả năng lắng nghe một cách chủ động và tập trung vào người nói mà không bị ảnh hưởng bởi đánh giá, phê phán hoặc gián đoạn từ người nghe. Điều quan trọng là có sự hiểu biết và sẵn lòng tiếp nhận ý kiến, cảm xúc và thông điệp của người khác một cách hoàn toàn. Kỹ năng này không chỉ giúp tạo ra sự kết nối tốt hơn trong giao tiếp mà còn thúc đẩy sự hiểu biết, tôn trọng và sự đồng cảm giữa các bên. Đồng thời còn là công cụ giải quyết xung đột và tạo điều kiện cho một môi trường giao tiếp tích cực và lành mạnh.
2. Vai trò của lắng nghe tích cực trong cuộc sống và đời sống
Có được thông tin cần thiết
Khi bạn tiếp cận với phong cách lắng nghe tích cực và tương tác, bạn có thể dễ dàng thu thập mọi thông tin cần thiết để hoàn thành một dự án một cách thành công. Một khi đã có kỹ năng này, bạn có thể tránh được việc phải liên tục hỏi cấp trên về thông tin bổ sung. Thậm chí, nó còn giúp bạn nhận biết được lúc nào cần phải tìm hiểu thêm. Điều này không chỉ giúp bạn tỏ ra thông minh và chu đáo, mà còn làm tăng uy tín và sự tin tưởng của bạn trong môi trường làm việc.
Cộng tác hiệu quả
Theo Ibrahim-Taney, lắng nghe tích cực được coi là một nền tảng quan trọng trong việc đạt được sự hợp tác và thành công trong công việc. Ông nói: “Nếu không thể hiểu rõ ý kiến của người khác hoặc họ không hiểu bạn, việc tiến xa trong công việc và tương tác với đồng nghiệp hoặc khách hàng sẽ gặp rất nhiều khó khăn.” Điều này làm nổi bật vai trò không thể phủ nhận của kỹ năng lắng nghe tích cực trong môi trường làm việc hiện đại.
Giảm thiểu hiểu lầm và việc vô nghĩa
Dĩ nhiên, việc tích cực lắng nghe và nỗ lực trở thành một người giao tiếp thành thạo mang lại một lợi ích rõ ràng là giảm thiểu những hiểu lầm, từ đó giúp cải thiện hiệu suất công việc và chắc chắn rằng kết quả cuối cùng được chính xác. Khi mọi người đều hiểu rõ các kỳ vọng, ý định cơ bản và mục tiêu, cũng như các sắc thái khác xung quanh nội dung đang được thảo luận, khả năng công việc được hoàn thành một cách chính xác từ lần đầu tiên sẽ tăng cao hơn đáng kể.
Xây dựng các mối quan hệ
Lắng nghe tích cực cũng có thể mang lại ảnh hưởng lâu dài đến sự nghiệp của bạn. Đơn giản như việc, nó tạo ra ấn tượng tích cực về bạn trong mắt người khác, không chỉ trong hiện tại mà còn trong tương lai.
Theo Ibrahim-Taney, việc lắng nghe chăm chú và đồng cảm khiến mọi người cảm thấy quý trọng, được lắng nghe và được hỗ trợ. Điều này có thể làm tăng sự trung thành từ đồng nghiệp và cấp trên của bạn, ngay cả trong những tình huống căng thẳng và khi gặp phải sai lầm. Mặc dù chất lượng công việc của bạn là quan trọng, nhưng mọi người thường nhớ những đồng nghiệp dễ làm việc và cảm thấy thoải mái khi hợp tác với họ. Kỹ năng lắng nghe tốt có thể biến bạn thành một người mà họ sẽ tìm kiếm lại hoặc giới thiệu cho các dự án, công việc và cơ hội khác.
Nâng cao kiến thức và hiểu biết
Các nhân viên xuất sắc luôn không ngừng học hỏi và phát triển kiến thức của mình. Lắng nghe tích cực không chỉ giúp bạn ghi nhớ thông tin mà còn giúp bạn hiểu sâu hơn về các chủ đề mới và lưu giữ những gì bạn đã học để có thể áp dụng vào tương lai.
3. Cách nâng cao kỹ năng lắng nghe tích cực
Giao tiếp bằng mắt
Khi người khác trò chuyện với bạn, hãy tập trung nhìn vào đôi mắt của họ để thể hiện sự quan tâm và tôn trọng. Sự tập trung vào ánh mắt của người nói cũng giúp bạn dễ dàng hơn để tiếp tục theo dõi câu chuyện của họ. Từ đó, mối quan hệ và sự đồng cảm giữa hai người sẽ được củng cố và sâu sắc hơn.
Tránh các hành động gây xao nhãng
Để tăng cường giao tiếp hiệu quả, hãy cố gắng tránh những hành động như nhìn đồng hồ hoặc điện thoại, thở dài một cách rõ ràng, vẽ nguệch ngoạc hoặc gõ bút. Hãy chú ý không trao đổi thông tin bằng lời nói hoặc không bằng lời với những người khác đang cùng lắng nghe. Những hành động này có thể làm người nói cảm thấy bực bội và khó chịu, gây ra sự gián đoạn trong quá trình trò chuyện.
Cử chỉ thân thiện
Gật đầu nhẹ nhàng khi người khác nói chuyện là một cách đơn giản để cho họ biết bạn đang lắng nghe và hiểu những gì họ đang nói. Điều này không chỉ là một tín hiệu hỗ trợ mà còn cho thấy bạn có khả năng hiểu được ý nghĩa của thông điệp. Tương tự như vậy, một nụ cười có thể khuyến khích người nói tiếp tục và đồng thời thể hiện sự đồng ý hoặc sự hài lòng với những gì họ chia sẻ. Một nụ cười cũng có thể thay thế cho một lời khẳng định ngắn gọn, giúp giảm bớt căng thẳng và đảm bảo rằng người nói cảm thấy thoải mái trong quá trình trò chuyện.
Đặt câu hỏi mở
Khi đặt ra các câu hỏi, điều này cho thấy bạn đã chăm chỉ lắng nghe và hiểu rõ những gì người khác đã chia sẻ, đồng thời khuyến khích họ chia sẻ thêm thông tin. Hãy chắc chắn rằng các câu hỏi của bạn không thể được trả lời chỉ bằng “có” hoặc “không”.
Ví dụ, thay vì hỏi “Bạn muốn thực hiện những thay đổi cho quy trình trong sáu tháng tới không?”, bạn có thể hỏi: “Bạn nói đúng – quy trình giới thiệu có thể sử dụng một số cập nhật. Bạn muốn thực hiện những thay đổi cụ thể nào đối với quy trình trong sáu tháng tới?” Điều này khuyến khích người khác suy nghĩ sâu hơn và chia sẻ thông tin chi tiết hơn về dự định của họ.
Diễn giải chi tiết
Tóm tắt các điểm chính trong thông điệp của người nói giúp bạn hiểu rõ hơn ý nghĩa của chúng và cũng tạo cơ hội cho người nói để làm rõ thông tin mơ hồ hoặc mở rộng thông điệp của họ.
Ví dụ, thay vì chỉ lắng nghe, bạn có thể tóm tắt lại như sau: “Vậy bạn đang nói rằng, hệ thống quản lý nội dung hiện tại không đáp ứng được nhu cầu kỹ thuật của nhóm vì nó không hỗ trợ các tệp video lớn. Đúng không?” Điều này giúp xác nhận bạn đã hiểu đúng ý của người nói và mở ra cơ hội cho họ để thảo luận thêm về vấn đề hoặc mở rộng thông điệp của họ.
Sử dụng các câu khẳng định ngắn gọn
Những câu nói ngắn gọn và tích cực có thể giúp người nói cảm thấy thoải mái hơn và cho thấy bạn đang tham gia và có khả năng xử lý thông tin mà họ đang cung cấp. Những lời khẳng định ngắn gọn bằng lời nói giúp duy trì cuộc trò chuyện mà không làm gián đoạn hoặc làm mất dòng chảy của người nói.
Ví dụ: “Tôi hiểu.” “Tôi hiểu rồi.” “Vâng, bạn nói đúng đấy”. “Tôi đồng ý.” Điều này thường làm tăng sự tự tin của người nói và giữ cho cuộc trò chuyện diễn ra một cách mượt mà.
Biểu thị đồng cảm
Đảm bảo người nói hiểu rằng bạn không chỉ nhận ra cảm xúc của họ mà còn chia sẻ cảm xúc với họ là một cách quan trọng để tạo dựng mối quan hệ đáng tin cậy. Bằng cách thể hiện lòng trắc ẩn và sự đồng cảm, bạn không chỉ cảm nhận cảm xúc của họ mà còn kết nối với họ và bắt đầu xây dựng một mối quan hệ đáng tin cậy.
Ví dụ: “Tôi thật sự tiếc khi bạn phải đối mặt với vấn đề này. Hãy cho tôi biết nếu có cách nào tôi có thể giúp.” Điều này không chỉ làm cho người nói cảm thấy được lắng nghe và đồng cảm mà còn tạo ra một môi trường thoải mái và đầy tin cậy cho cuộc trò chuyện.
Chú ý các tín hiệu phi ngôn ngữ
Ngoài việc lắng nghe những gì người khác nói, bạn cũng cần chú ý đến các tín hiệu phi ngôn ngữ của họ. Biểu cảm, cử chỉ, hành động và cách người khác sử dụng giọng điệu có thể cung cấp thông tin thêm về tâm trạng, suy nghĩ và cảm xúc của họ. Điều này giúp bạn hiểu rõ hơn và tạo ra một kết nối sâu sắc hơn trong quá trình giao tiếp.
Không phán xét
Khi người khác chia sẻ với bạn, hãy tránh đưa ra nhận xét hoặc đánh giá ngay lập tức. Thay vào đó, hãy tôn trọng và lắng nghe quan điểm và cảm xúc của họ. Luôn giữ tâm hồn mở và nuôi dưỡng lòng trắc ẩn, tránh để những suy nghĩ hoặc giả định của bạn chi phối quá trình lắng nghe. Điều này giúp tạo ra một môi trường giao tiếp tích cực và tôn trọng, và củng cố mối quan hệ giữa bạn và người khác.
Không ngắt lời
Nên hạn chế việc ngắt lời người khác khi họ đang nói và thay vào đó, tập trung vào việc lắng nghe và kiên nhẫn đợi cho đến khi họ hoàn tất phần trò chuyện của mình. Điều này đảm bảo rằng bạn sẽ nghe được toàn bộ thông điệp mà họ muốn truyền đạt mà không làm gián đoạn hoặc làm giảm hiệu quả của cuộc trò chuyện. Đồng thời, việc này cũng thể hiện sự tôn trọng và sự quan tâm đến người đang nói, tạo ra một môi trường giao tiếp tích cực và sâu sắc hơn.
Tóm lại: Kỹ năng lắng nghe tích cực không chỉ là một công cụ quan trọng trong giao tiếp mà còn là một phương tiện mạnh mẽ để tạo ra sự kết nối và sự hiểu biết sâu sắc với người khác. Bằng cách lắng nghe một cách tập trung và không đánh giá, chúng ta có thể xây dựng các mối quan hệ mạnh mẽ, giải quyết xung đột hiệu quả và thúc đẩy sự phát triển cá nhân. Hãy thực hành kỹ năng lắng nghe tích cực mỗi ngày để mang lại những lợi ích to lớn cho cuộc sống của bạn và xã hội xung quanh.
Trong nhiều năm qua, Master Hà Lục đã đào tạo và huấn luyện cho hàng ngàn cá nhân, giúp họ trở nên thành công hơn và hạnh phúc hơn. Ngoài ra cô Hà Lục đã có hàng trăm phiên (coaching 1-1) giúp các chủ doanh nghiệp tạo ra sự đột phá và phát triển bền vững cho tổ chức.