Phong cách lãnh đạo là gì? Tìm hiểu về các phong cách lãnh đạo

Phong cách lãnh đạo không chỉ là cách một người định hình và điều hành, mà còn là bản chất của sự ảnh hưởng và định hình văn hóa một nhóm hoặc một tổ chức. Từ những lịch sự và đồng cảm đến mạnh mẽ và quyết đoán, phong cách lãnh đạo có thể mang lại sức mạnh biến đổi đáng kinh ngạc hoặc có thể gây ra những tác động tiêu cực. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn vào thế giới đa dạng và phong phú của phong cách lãnh đạo là gì, từ những đặc điểm cơ bản đến những xu hướng và phát triển mới nhất.

1. Phong cách lãnh đạo là gì?

Phong cách lãnh đạo là cách 1 người lãnh đạo điều hành, hướng dẫn và tương tác với nhóm hoặc tổ chức của mình trong quá trình triển khai công việc cho tới khi đạt được mục tiêu đã đặt ra.

Bao gồm các đặc điểm, tính cách, hành vi và phong cách quản lý mà người lãnh đạo thể hiện, không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc của nhóm, phong cách lãnh đạo định hình văn hóa tổ chức, tạo ra một môi trường làm việc mà nhân viên cảm thấy được động viên, động viên và hỗ trợ.

2. Vai trò của phong cách lãnh đạo trong doanh nghiệp

Hiểu về các phong cách lãnh đạo giúp các nhà lãnh đạo nắm bắt quyền lực, kiểm soát và chịu trách nhiệm về phạm vi và quy mô của các nhiệm vụ phía trước. Một phong cách lãnh đạo phù hợp sẽ thúc đẩy sự phát triển của tổ chức, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành viên để ngày càng hoàn thiện về tư duy, kỹ năng, phẩm chất và năng lực bản thân.

Ngược lại, nếu một nhà lãnh đạo hoạt động với một phong cách lãnh đạo không phù hợp sẽ ngăn cản sự phát triển của tổ chức. Các thành viên trong tổ chức sẽ thiếu sự kết nối và tôn trọng lẫn nhau, làm giảm tinh thần hợp tác và sự hỗ trợ trong công việc, dẫn đến việc hiệu quả làm việc tổ chức giảm sút.

Một nghiên cứu được thực hiện bởi Daniel Coleman công bố trên tạp chí Harvard Business Review đã tiến hành phân tích hơn 3.000 nhà quản lý cấp trung để khám phá tác động của những hành vi lãnh đạo cụ thể đối với hiệu quả kinh doanh. Kết quả của nghiên cứu này cho thấy rằng phong cách lãnh đạo của một nhà quản lý có thể ảnh hưởng đến tới 30% lợi nhuận cuối cùng của công ty.

3. Các phong cách lãnh đạo nổi bật nhất hiện nay

Phong cách lãnh đạo độc đoán

Phong cách lãnh đạo độc đoán (Autocratic leadership) là một mô hình quản lý trong đó các nhà lãnh đạo ra quyết định một cách độc lập mà không cần lắng nghe ý kiến hoặc đóng góp từ những người khác. Đây thường được coi là một lựa chọn linh hoạt trong các tình huống khẩn cấp khi doanh nghiệp cần kiểm soát nhanh chóng.

Các nhà lãnh đạo áp dụng phong cách này nên tập trung vào kỹ năng lắng nghe, xây dựng lòng tin và công nhận thành tựu của các thành viên trong nhóm.

Ưu điểm:

• Những nhà lãnh đạo độc đoán thường tỏ ra tự tin, đáng tin cậy, năng động và nhất quán.
• Hiệu quả trong tình huống khẩn cấp: Trong những tình huống đòi hỏi quyết định nhanh chóng, phong cách này có thể hiệu quả hơn bởi khả năng quyết đoán của nhà lãnh đạo.

Thách thức:

• Rủi ro trong việc cảm thấy bị bỏ lại: Khi sử dụng trong các tình huống không phù hợp, phong cách này có thể làm cho các thành viên trong nhóm cảm thấy không được trọng dụng và không được đánh giá cao.
• Thiếu động lực và cam kết: Phong cách này thường không khuyến khích sự tham gia và đóng góp ý kiến từ các nhân viên, gây ra thiếu động lực và cam kết trong dài hạn.

Phong cách lãnh đạo dân chủ

Phong cách lãnh đạo dân chủ hoàn toàn đối lập với phong cách lãnh đạo độc đoán. Các nhà lãnh đạo dân chủ tập trung vào sự minh bạch, cung cấp thông tin cho mọi thành viên để họ có thể đóng góp vào quá trình ra quyết định. Phong cách này khích lệ mọi người thể hiện ý kiến, ý tưởng của họ và cùng nhau tìm ra giải pháp.

Các nhà lãnh đạo dân chủ thường tôn trọng các cuộc thảo luận nhóm, ưa thích sự sáng tạo và đổi mới, cũng như tập trung vào sự phát triển. Họ thường là những người hòa giải, linh hoạt và dành nhiều thời gian để xem xét ý kiến ​​đóng góp của người khác trong quyết định cuối cùng của họ.

Ưu điểm:

• Tạo cảm giác giá trị cho mỗi cá nhân trong tổ chức, khuyến khích sự sáng tạo, sự tin tưởng và học hỏi lẫn nhau, cũng như tạo ra tinh thần tích cực trong nhóm.
• Sự tham gia của mọi người trong việc tạo ra các giải pháp mang lại linh hoạt trong cách thực hiện công việc, tăng động lực làm việc, năng suất và tạo sự gắn kết.

Thách thức:

• Do đòi hỏi các cuộc thảo luận để đưa ra quyết định, phong cách này thường tốn nhiều thời gian.
• Không phù hợp trong môi trường yêu cầu quyết định nhanh chóng.

Phong cách lãnh đạo ủy quyền

Phong cách lãnh đạo ủy quyền, hay còn gọi là lãnh đạo tự do (Laissez-faire leadership), là phương pháp mà nhà lãnh đạo giao phó và trao quyền cho nhân viên để họ tự quản lý, tự định hình và tự đảm bảo việc hoàn thành công việc và đạt được mục tiêu. Mặc dù vậy, nhà lãnh đạo vẫn phải chịu trách nhiệm cuối cùng đối với thành tựu của nhóm.

Phong cách này thường được áp dụng trong các tổ chức có đội ngũ giàu kinh nghiệm. Nhà lãnh đạo ủy quyền thường tôn trọng sự tự do lựa chọn và thoải mái với việc chấp nhận lỗi lầm.

Ưu điểm:

• Thúc đẩy sự sáng tạo và trao quyền cho các thành viên tham gia vào quá trình làm việc, từ đó giúp cải thiện kỹ năng và phát triển chuyên môn của họ.
• Phong cách này không yêu cầu nhiều chỉ đạo, hướng dẫn từ nhà lãnh đạo, điều này có thể tạo động lực và trách nhiệm cho nhân viên làm việc hiệu quả hơn.

Thách thức:

• Việc thiếu đào tạo và giám sát có thể hạn chế trong việc giải quyết vấn đề của các thành viên trong nhóm, đặc biệt là đối với những người mới và cần được hỗ trợ nhiều hơn.
• Nếu nhà lãnh đạo không kiểm soát được tình hình và không can thiệp đúng lúc, tổ chức có thể chịu tổn thất nghiêm trọng.

Phong cách lãnh đạo huấn luyện

Phong cách lãnh đạo huấn luyện (Coaching leadership) tập trung vào việc nhận biết và phát triển những điểm mạnh của từng thành viên trong nhóm, đồng thời xây dựng các chiến lược để khuyến khích sự hợp tác và thúc đẩy mối quan hệ bền vững.

Nhà lãnh đạo với phong cách huấn luyện thường sở hữu kỹ năng giao tiếp xuất sắc, đóng vai trò như một huấn luyện viên, hỗ trợ và định hướng nhân viên để phát triển kỹ năng và năng lực của họ, từ đó tăng cường sự tự tin và động lực trong công việc.

Ưu điểm:

• Phong cách lãnh đạo theo hướng huấn luyện tạo ra một môi trường làm việc gắn kết chặt chẽ khi nhà lãnh đạo và các thành viên được hỗ trợ và định hướng để phát triển kỹ năng mềm và kỹ năng chuyên môn.
• Khuyến khích sự tự tin và phát triển kỹ năng của từng thành viên, góp phần tăng cường hiệu suất làm việc.

Thách thức:

• Đòi hỏi đầu tư thời gian vào từng thành viên trong nhóm, điều này có thể mất nhiều thời gian hơn.
• Có thể không phù hợp hoặc đạt hiệu quả tối đa trong môi trường làm việc có mục tiêu và thời hạn linh hoạt.

Phong cách lãnh đạo biến đổi

Phong cách lãnh đạo biến đổi (Transformational leadership) là một phương pháp mà nhà lãnh đạo sẽ thúc đẩy sự truyền cảm hứng cho các thành viên trong nhóm, giúp họ vượt ra khỏi vùng an toàn, nâng cao tiêu chuẩn và đạt được những thành tựu mà họ từng nghĩ là không thể. Lãnh đạo theo phong cách này sẽ liên tục thúc đẩy cho đến khi công việc, con người và tổ chức của họ trải qua một sự chuyển đổi hoặc được cải thiện đáng kể. Những nhà lãnh đạo chuyển đổi thường có đặc điểm chính trực, trí tuệ cảm xúc, tầm nhìn về tương lai, sự đồng cảm và kỹ năng giao tiếp tốt.

Ưu điểm:

• Phong cách này thường đi đôi với các tổ chức định hướng tăng trưởng cao, thúc đẩy sự đổi mới và năng suất.
• Giúp nhân viên phát triển bản thân vượt qua giới hạn và nhận thấy tiềm năng của bản thân.
• Tăng cường gắn kết thông qua việc chia sẻ tầm nhìn và tạo niềm tin giữa lãnh đạo và nhân viên.

Thách thức:

• Các nhà lãnh đạo chuyển đổi có thể đối mặt với việc làm cho nhân viên cảm thấy kiệt sức do áp lực từ các mục tiêu và thách thức của tổ chức.

Phong cách lãnh đạo giao dịch

Phong cách lãnh đạo giao dịch (Transactional leadership) đặt nền tảng trên việc thưởng và phạt nhân viên dựa trên hiệu suất làm việc của họ. Cụ thể, nhân viên được thưởng khi hoàn thành công việc một cách xuất sắc, và phải đối mặt với hình phạt khi làm không đạt kết quả. Phong cách này thiết lập vai trò và trách nhiệm cho từng thành viên trong nhóm, khuyến khích việc hoàn thành công việc theo đúng tiến độ.

Ưu điểm:

• Bảo đảm sự công bằng trong công việc, với quy chế thưởng/phạt phân minh, rõ ràng giúp nhân viên hiểu rõ về quy định và kỳ vọng của tổ chức.

Thách thức:

• Nếu nhân viên bị phạt do những lỗi lầm không chủ ý trong quá trình làm việc, điều này có thể làm mất động lực của họ.

Lãnh đạo theo phong cách quan liêu

Phong cách lãnh đạo quan liêu (Bureaucratic leadership) là một kiểu lãnh đạo tuân thủ nghiêm ngặt các quy định và quy trình đã được thiết lập, không cho phép sự linh hoạt trong việc thay đổi. Nhà lãnh đạo trong phong cách này có thể lắng nghe và xem xét ý kiến ​​đóng góp của nhân viên, nhưng họ có thể từ chối nếu ý kiến ​​đóng góp đó không phù hợp với chính sách của công ty hoặc các quy định đã được xác lập trước đó.

Phong cách này thích hợp cho các công việc liên quan đến an toàn hoặc quản lý các mặt hàng có giá trị lớn như tiền hoặc vàng. Ngoài ra, nó cũng lý tưởng cho việc quản lý nhân viên trong các công việc hàng ngày.

Ưu điểm:

• Giúp nhân viên hiểu rõ và tuân thủ các quy tắc một cách rõ ràng, nâng cao tính kỷ luật trong công việc.

Thách thức:

• Nhân viên có thể cảm thấy bị hạn chế về mặt tự do trong công việc của họ, không được phép tự do sáng tạo như trong phong cách lãnh đạo độc đoán.
• Phong cách này có thể kìm hãm sự đổi mới và không phù hợp với các công ty theo đuổi mục tiêu tăng trưởng nhanh.

Phong cách lãnh đạo phục vụ

Phong cách lãnh đạo phục vụ (Servant leadership) là một hướng tiếp cận trong đó ưu tiên của nhà lãnh đạo là phục vụ tổ chức trước, trước khi nghĩ đến các nguyên tắc lãnh đạo của mình. Các nhà lãnh đạo phục vụ sẽ nỗ lực để phát triển và truyền cảm hứng cho các thành viên trong nhóm để họ đạt được kết quả tốt nhất có thể. Phong cách này đặt yêu cầu cao về sự đồng cảm, thấu hiểu, tính chính trực và lòng hào phóng.

Ưu điểm:

• Hỗ trợ các thành viên trong việc phát triển và khám phá các điểm mạnh tiềm ẩn của họ.
• Xây dựng và củng cố niềm tin của các thành viên trong nhóm thông qua sự trung thực và thẳng thắn trong suy nghĩ và lời nói.
• Phong cách này không áp đặt ý kiến của nhà lãnh đạo lên người khác, mà thường lắng nghe và thấu hiểu những vấn đề mà cấp dưới đang gặp phải, từ đó đưa ra các giải pháp hữu ích.

Thách thức:

• Nhà lãnh đạo phục vụ có thể dễ bị tụt lại so với những nhà lãnh đạo tham vọng hơn.
• Phong cách này có thể không đủ linh hoạt để đáp ứng thời hạn hoặc xử lý tình huống đòi hỏi áp lực cao.

Phong cách lãnh đạo thuyết phục

Trong phong cách lãnh đạo này, nhà quản lý cần phải là người có khả năng thu hút người khác. Đội ngũ nhân viên sẽ cảm thấy được truyền cảm hứng, động lực và năng lượng làm việc từ cả lời nói và hành động của sếp mình.

Ưu điểm của phong cách lãnh đạo này là tạo ra sự đồng lòng và tinh thần sẵn lòng cống hiến cho mục tiêu chung của nhân viên. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể áp dụng phong cách lãnh đạo này vì ít người có sự thu hút bẩm sinh.

Nếu muốn trở thành một nhà lãnh đạo có phong cách này, bạn cần phải rèn luyện kỹ năng, cử chỉ và tích luỹ kinh nghiệm từ thực tế.

4. Các yếu tố ảnh hưởng phong cách lãnh đạo

Yếu tố lịch sử phát triển của tổ chức

Thường người ta nhắc đến tính truyền thống của một gia đình, quốc gia, hay một dân tộc mà nó được hình thành và kết nối sâu sắc với quá trình lịch sử phát triển. Tương tự, một tổ chức hoặc doanh nghiệp cũng chịu ảnh hưởng sâu rộng từ những bước tiến của quá khứ. Sự kế thừa và phát triển các phong cách lãnh đạo tốt từ những người tiền nhiệm là điều quan trọng, nhưng cũng cần có những cải tiến để nâng cao hiệu suất.

Tâm lý của nhà lãnh đạo

Một nhà lãnh đạo mới thường gặp khó khăn trong việc thể hiện bản thân do sự e dè và kiêng kỵ. Điều này có thể gây hạn chế không tốt cho doanh nghiệp và cả bản thân họ. Ngoài ra, ám ảnh từ những người tiền nhiệm hoặc sự thành công hoặc thất bại trong quá khứ cũng có thể tạo ra áp lực cho phong cách lãnh đạo hiện tại.

Tầm nhìn và năng lực của nhà lãnh đạo

Nhà lãnh đạo có kiến thức sâu rộng và chuyên môn giỏi thường sẽ tỏ ra độc đoán hơn, yêu cầu nhân viên tuân thủ theo ý của họ. Ngược lại, những người lãnh đạo với kiến thức vừa đủ và tính cách ôn hòa hơn thường sẽ khuyến khích sự đóng góp ý kiến từ nhân viên và ưa chuộng các phong cách lãnh đạo nhẹ nhàng hơn.

5. Cách định hình phong cách lãnh đạo phù hợp

Sau khi đã khám phá về các phong cách quản trị tối ưu nhất, chúng ta tiếp tục vào phần tiếp theo để tìm hiểu cách lựa chọn Phong cách lãnh đạo phù hợp nhất với từng nhà quản trị. Để xây dựng một phong cách lãnh đạo phù hợp với bản thân, nhà quản trị có thể tham khảo một số câu hỏi sau:

• Bạn coi trọng điều gì hơn? Mục tiêu cụ thể hay mối quan hệ với nhân viên?
• Bạn ưa chuộng hình thức làm việc theo mục tiêu đã được định trước hay tự do lựa chọn?
• Bạn muốn ra quyết định một mình hay dựa vào ý kiến của tập thể?
• Bạn và doanh nghiệp muốn tập trung vào mục tiêu dài hạn hay ngắn hạn?
• Tham khảo thêm phong cách lãnh đạo theo tình huống để tận dụng tối đa các mặt tích cực từ các phong cách khác nhau và giải quyết vấn đề 1 cách triệt để

6. Cách áp dụng các phong cách lãnh đạo hiệu quả

Mỗi phong cách lãnh đạo đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng, và không có phong cách nào là hoàn hảo hay tốt nhất. Tuy nhiên, một nhà lãnh đạo xuất sắc sẽ không giới hạn bản thân trong một phong cách duy nhất. Họ sẽ linh hoạt kết hợp và áp dụng các phong cách lãnh đạo theo từng tình huống để tối ưu hóa nguồn lực của tổ chức.

Các nhà lãnh đạo không thể sử dụng một phong cách duy nhất cho tất cả nhân viên. Họ cần lựa chọn phong cách phù hợp với từng nhóm nhân viên và tình huống cụ thể.

Những nhà quản lý không thành công thường không nhận ra tầm quan trọng của việc linh hoạt trong việc áp dụng các phong cách lãnh đạo. Họ có thể đặt ra yêu cầu quá cao hoặc không tạo điều kiện cho nhân viên sáng tạo và hoàn thành công việc.

Để áp dụng các phong cách lãnh đạo một cách hiệu quả, có một số gợi ý dưới đây bạn có thể tham khảo:

• Phong cách lãnh đạo độc đoán: Phù hợp trong giai đoạn mới thành lập đội nhóm hoặc trong tình huống cần đưa ra quyết định nhanh chóng.
• Phong cách lãnh đạo dân chủ: Hiệu quả khi cần thêm ý kiến từ cấp dưới để xử lý vấn đề hoặc khi đội nhóm ổn định về nề nếp và nhân sự.
• Phong cách lãnh đạo tự do: Áp dụng khi nhân viên có kỹ năng làm việc độc lập tốt hoặc có công cụ kiểm soát tiến độ hiệu quả.
• Phong cách lãnh đạo dẫn đường: Phù hợp khi đội ngũ cần được truyền lửa từ người dẫn đầu.
• Phong cách lãnh đạo phục vụ: Thích hợp khi đội ngũ cần sự động viên và hỗ trợ.
• Phong cách lãnh đạo chuyển đổi: Rất phù hợp trong các công ty có tư duy phát triển.

7. Cách cải thiện phong cách lãnh đạo quản lý là gì

Phát triển khả năng nhận thức tình huống

Một nhà lãnh đạo thành công là người có khả năng nhìn nhận toàn cảnh và dự đoán các vấn đề trước khi chúng xảy ra. Điều này rất quan trọng khi đối mặt với các dự án phức tạp. Khả năng nhìn xa trước và đưa ra giải pháp để tránh các vấn đề tiềm ẩn là vô cùng quý giá đối với một nhà lãnh đạo. Khả năng này cũng giúp bạn nhận ra những cơ hội mà người khác có thể bỏ qua, điều này chắc chắn sẽ được đánh giá cao.

Truyền cảm hứng

Khả năng truyền cảm hứng và động viên sẽ giúp cho nhân viên cảm thấy có động lực và tình yêu đối với công việc của họ, từ đó tạo ra một môi trường làm việc tích cực. Khi cần, hãy đề xuất và truyền đạt lời khuyên giúp tổ chức. Đôi khi, một lời lắng nghe và sự đồng cảm là đủ để thúc đẩy sự phát triển.

Giải quyết xung đột

Thay vì bỏ qua các xung đột, hãy tận dụng cơ hội để giải quyết chúng thông qua trò chuyện cá nhân với các bên liên quan. Nếu cần, bạn cũng có thể phân chia lại nhiệm vụ giữa các thành viên để giải quyết xung đột. Bằng cách này, nhóm sẽ làm việc hiệu quả hơn và nâng cao kết nối đồng đội.

Lắng nghe và tinh ý

Một nhà lãnh đạo giỏi luôn biết lắng nghe ý kiến, đề xuất và phản hồi từ người khác và xây dựng trên chúng. Điều này giúp tạo ra một môi trường làm việc mở cửa và động viên sự phát triển.

Ủy quyền công việc

Thay vì quản lý chi tiết, nhà lãnh đạo thành công sẽ biết cách ủy quyền công việc cho nhân viên và tạo điều kiện để họ cảm thấy được trao quyền. Điều này giúp tạo ra sự tham gia và phát triển kỹ năng của nhân viên, đồng thời giúp nhà lãnh đạo tập trung vào mục tiêu của mình.

Trong thế giới doanh nghiệp ngày nay, phong cách lãnh đạo không chỉ là một khía cạnh quan trọng mà còn là yếu tố quyết định giữa thành công và thất bại bởi sự ảnh hưởng sâu rộng đến từng nhân viên cho đến toàn bộ doanh nghiệp. Trong tương lai, việc hiểu và phát triển phong cách lãnh đạo mang tính cách mạng sẽ trở thành một phần không thể thiếu của việc xây dựng và duy trì sự thành công trong môi trường kinh doanh ngày nay.